Аблаинкит (қамал-шіркеу)

Ескерткішті 1964 ж аңықталды,ол Никитинка ауылы Ұлан ауданынан 15 км жерде. Аблакетка ауданынан табылды, қорғау зонасы 200м, архиологиялық жұмыстар жүргізілмеген. Барлық қираған ескерткіш қалдықтары жатқан жер ауданы «Никитинка»совхозына жатады. 1979ж 2 қаңтарда қорғау жұмыстары крут жерінің орынбасары Ю. Бердиновқа тапсырылды.
1720 ж шіркеу білім жүйесінде таныла бастады, бұл ескерткіштің басқаларымен салыстырғанда танымалдығын мақтанышпен айтуға болады. Аблаинкит туралы деректемелерді «Статия тізімінен білуге болады».
Г.Ф.Миллерс бірінші экспедициялық жұмыстарынан аңық жазылған:
«Бұл өзінше әдемі жақын жер, биік жартаспен аяқталады. Жартас арқылы қабырғалар өткізілген , орыны бойынша қабырға ауыстырады, әр жеріне қабырға тұрғызу үшін тастар жеткізіледі.Сол жерді өзен қоршап жатыр, сол өзеннен тұрғындарға ауыз су жеткізіледі. Зерттеулер бойынша бұл жер бес бұрышқа ұқсайды. Қабырға биіктігі 11/2 салынған,жуандығы 31/2 қорғаннын оң жағы кірпішпен сәнделген.
Барлық қабырғалары сақталған.Оң жағына кіргенде бірден көзге 2 ғимарат түседі,(биік жағында салынған). Төртбұрышқа ұқсас биік жақында салынған.Оң жақ биік бөлігінде жабалдырық көрінеді. Сол арқылы ертеде салынған ғимаратқа тап боласың. Менің ойымша бірінші ғимараттың жалғасуымен 2 ғимаратты салған. Кірпіш қабырғалардың беті ақ унтаңпен жамылған, 11/2 биіктікне созылған. Еденіде кірпіштен тізілген.Екі бұрышында кішкентай домалақ печ, оның бас аяғы жіңішке түтікпен аяқталады. Жоғарғы бөлігі түтін шығуға арналған,олар жақсы сақталған. Бұл бөлмеде әйнекте , шатыры да жоқ. Кей жерлерінде шатырдың қалдықтары табылған, бірақ күшен қалпында.
Екінші ғимаратта сол бір жартаста салынған, ол да бір бөлмеден турады төртбұрыш, іші неше түрлі сүретке жазбаларға толы. Бұл өзі бір керемет нәрсе. Бұл ғимаратқа бірінші ғимарат арқылы жүріге болады. Есікті ашқанда барлық заттарды көруге болады. Әр бөлегінде 6 әйнегі бар. Қабырғалар 5 локтей,кірпіштен жасылған.
Ортасында төртбұрыш (пьедестал) тур, биіктігі 31/2 (локтя), әртүрлі түсті оюлар салынған. Ол адамның аяғына ұқсас. Идол бірнеше бөліктерге бөлінген, бірақ бірнеше жыл бұрын өз қалпында болатын қабырғаның шығыс бөлігінде екі мүсіннің біреуі ер адамды, ал екіншісі әйел адамды бейнелейді. Қабырғаның батысында- әйелдердің мүсіндері. Барлығы тұрған қалпында белгіленген.
Ер адамның мүсіндері адамды көп бас және көп аяқтарымен еліктіреді. Батыс бөлігінде екі мүсінші: біреінде 4 бас және 24 қол, ал екіншісінде 2 бас және 8 қол. Сонымен қоса бібірінші мүсінде бір адам оң аяғымен екінші адамның шашын басып тұрса, ол оның аяғына тізе бүгіп тұр. Үшінші ер адамның мүсіні қарама-қарсы бейнеленген, сол сияқты онда 2 басы және 4 қолы, ол екі қолымен маңайындағы әйелдерді құшақтаса, қалған басы мен екі қолы сол қалпында бейнеленген. Ал сол жақ қабырғасында отыргған әйелдер бейнеленген, олардың омыраулары, қолдары және аяқтары; біреуінің түсі табиғи болса, біреуінікі кірлеу, ал кейбіреуінікі жасылдау. Олардың қолдарының бейнеленуі әртүрлі болса да бір-біріне ұқсас. Үйдің төбесі әйел мүсіндерімен безендірілген.
Осы бөмеде сонымен қатар сол жақ қабырғасында көлемі үлкен түрлі жәшіктері бар шкаф бар. Мұнда монғолдардың жиналсытағы қол жазбалары сақталған. Қазір сол жазбалар түгел бөлмеде шашылған, 100 ж неше түрлі оқиғалардан орыс солдаттарының аңшылықтарынан, неше түрлі зерттеулерде көптеген заттарды алып кетсе, соның ішінде он атпен алып кетуге мүмкін емес үстел қалған екен.
Шығыс бекіністердің қасында бсқа ғимарат салынған. Онда бұл ғимарат үлкен бір бөлмеден тұрады. Қабырғалары барлық ғимараттардікі сияқты кірпіш, ешқандай әшекейлер, беті ақ ұнтақпен құйылған. Бұл үш ғимараттарды зерттеулер бойынша барлығының есігі оңға қаратылған. Монғол мен қармақтар арғы аталарының салт-дәстүрлерін қатал сақтаған мұны Рубрик те қолдады. Алғашқы екі ғимаратқа қарағанда батыс жағында тағы бір ғимарат табылды. Оның қабырғасы адам бөлігінен жарты биіктігі. Зерттеу бойынша бұл жерде 3 ғимарат орны табылды.
1826 ж Аблаинкитке барған ледебур қабырғаларындағы ою - өрнектер жанып кетсе де көзге байқалып тұрған ол сонымен қатар қазақ молалары да Аблаинкит кірпішімен жасалған 1851 ж Влангали Аблаинкит нақты зерттеулер жүргізді ХІХғ авторлық география және тарихи жазбаларында Аблаинкит туралы мәліметтер бар.

 

Бұл көрнекті орын үшін виртуалды саяхат жоқ

Пікірлер

Пікірлер жоқ.


Жіберу